Barna som sprang for livet

Ein ettermiddag i 1999 var eg ute og jogga utanfor hovudbasen til Kirkens Nødhjelp i Ikotos som nå er ein del av den nye nasjonen Sør-Sudan. Det var strenge reglar for kva ein kunne gjere og ikkje gjere under borgarkrigen i Sudan, men før mørket seig på hadde eg og andre lov til å springe nokre hundre meter i ein trekant mellom porten til leiren vår, eit undervisningsbygg og eit borehol for landsbyen.

På varme og ofte strevsame dagar gjorde det godt å få rørt seg på ettermiddagen, og så etterpå ta ein dusj frå vatn som var løfta opp i eit oljefat og som hadde blitt varmt gjennom dagen.

Eg sprang i mine eigne tankar og la ikkje merke til med ein gong at ein ungeflokk kom springande mot meg mens dei gestikulerte og ropte. Kanskje hadde dei lyst til å springe og le litt saman med ein gråhåra europear som sprang rundt i bare shorts og t-skjorte? Eller kanskje hadde den første guten tatt noko som dei andre prøvde å få tak i?

Først da eg la merke til at barna såg opp i lufta, skjønte eg kva som var problemet. Barna hadde hørt den hakkande lyden frå motorane til eit Antonov-fly som hørte til regjeringa i Khartoum. Det blei sagt at hundar og andre husdyr ofte reagert først. Motorlyden frå Antonov var heilt annleis enn Hercules-flya til FN som dreiv med flyslepp av matvarer til isolerte område i den sørlege delen av Sudan.

Antonov-flya var heldigvis ikkje så presise når dei løyste ut bomber frå lasterommet som ofte inneheldt spiker og metallbitar. Barna som budde nær basen til Kirkens Nødhjelp hadde fleire gonger hørt den susande lyden som betydde at ei bombe landa ein eller annen plass i nærleiken, og dei hadde ein frykt for at dette kunne skje på nytt. Denne gongen flaug Antonov-maskina heldigvis vidare utan å sleppe noko av den dødelege lasta over Ikotos.

Det indre biletet av barbeinte barn med fillete klede som sprang mot steinane bak landsbyen vil vere med meg resten av livet. Dei hadde lært at dei ville få det beste vernet under dei store steinane når bombene falt. Det galdt å krype langt inn og få godt skjul der.

Dei vaks opp i eit land med borgarkrig, men det var ganske meiningslaust at regjeringa i landet bomba ein landsby der det nesten var tomt for soldatar. Generelt var det ikkje så mange mannfolk i landsbyen. Mange menn hadde reiset til fronten, mens andre hadde omkomme. Det var i første rekke mødrer og barn som blei ramma når desse bombene falt, og mange blei traumatiserte for livet.

I leiren til Kirkens Nødhjelp førte desse bombetoktene til krav om å bygge eit trygt bomberom. I motsetnad til barn og mødrer hadde eg fordelen av at eg alltid kunne reise ut frå Ikotos etter korte opphald der.